روابط میان ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ از مدت ها پیش از برگزاری
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به یکی از مجادلات و بحث های مهم در دل
ایالات متحده و سایر کشورهای درگیر تبدیل شده بود. این روابط تقریبا هر روز
جبهه های جدیدتری به خود می گیرد و تقریبا برای همه مسجل شده که شاید میان
روسیه و ایالات متحده در آینده نزدیک، شاهد گرم ترین روابط تاریخی باشیم.
پیشنهاد اخیر دونالد ترامپ به روسیه نیز در همین راستا قابل توجه است.
روابط میان ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ از مدت ها پیش از برگزاری
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به یکی از مجادلات و بحث های مهم در دل
ایالات متحده و سایر کشورهای درگیر تبدیل شده بود. این روابط تقریبا هر روز
جبهه های جدیدتری به خود می گیرد و تقریبا برای همه مسجل شده که شاید میان
روسیه و ایالات متحده در آینده نزدیک، شاهد گرم ترین روابط تاریخی باشیم.
پیشنهاد اخیر دونالد ترامپ به روسیه نیز در همین راستا قابل توجه است.
به
گزارش «تابناک»؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده در گفت
وگویی که با نشریه تایمز لندن داشته، به ولادیمیر پوتین همتای روسی خود
پیشنهاد داده است که در قبال کاهش رقابت اتمی و تسلیحات هسته ای تحریم های
وضع شده بر روی روسیه در رابطه با اشغال کریمه را لغو کند.
دونالد
ترامپ در این مصاحبه که شب گذشته آنلاین منتشر شده، گفته است که می خواهد
تا زرادخانه هسته ای دو قدرت بزرگ این حوزه (آمریکا و روسیه) به شکلی اساسی
کاهش پیدا کند.
وی گفته است: تحریم هایی بر روسیه وضع شده و ما
میخواهیم ببینیم که آیا می توان با روسیه یک توافق خوب داشت یا نه. در یک
مورد من فکر می کنم که تسلیحات هسته ای باید به شکلی اساسی کاهش پیدا کند و
این مسأله می تواند بخشی از توافق ما با روسیه باشد
.
این
گفته های دونالد ترامپ در حالی است که در 22 دسامبر سال 2016 وی در یک
پیام توییتری گفته بود که ایالات متحده باید توان و ظرفیت هسته ای خود
تقویت کرده و توسعه دهد. چندی بعد از این پیام، ولادیمیر پوتین نیز در
دستوری مشابه، خواستار تقویت توان استراتژیک هسته ای روسیه شده بود. این
موضوع برای بسیاری از تحلیلگران به معنی آغاز یک رقابت تسلیحاتی در حوزه
هسته ای بود.
به شکلی جالب توجه مشخص است که دونالد ترامپ در قبال
برداشته شدن تحریم های روسیه ـ که از اهمیت بسیاری برای بلوک غرب و ناتو
برخوردار است و می تواند قدرت مانور روسیه را به شدت افزایش دهد ـ پیشنهاد
ساده ای را در برابر ولادیمیر پوتین قرار داده است.
نکته آنکه
معاهده اولیه میان آمریکا و روسیه برای کاهش تعداد کلاهک های هسته ای برای
اولین بار در معاهده START 1 در سال 1991 به امضا رسید که طی آن هر دو
کشور، موظف به کاهش تسلیحات هسته ای خود تا 6 هزار کلاهک شدند. این اولین
موافقنامهی عمده بین دو ابرقدرت پس از امضای معاهدات استارت 1و 2 در
سالهای 1972 و 1979 بود که بر اساس آنها قرار بود تعداد موشکهای هسته ای
دوربرد دو کشور تقلیل یابد.
معاهدهی استارت بالاخره در دسامبر
1994 به مرحلهی اجرا درآمد؛ هر چند اهداف مطرح در آن تا سال 2001 حاصل
نشد. در ژانویهی 1993 معاهدهی استارت 2 به وسیلهی جورج. اچ. بوش و بوریس
یلتسین، رئیس جمهور روسیه به امضا رسید که هدف اصلی آن ممنوع سازی استفاده
از موشکهایی بود که میتوانند، خودکار به اهداف مختلف اصابت کنند.
در
سال 1997، بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا و بوریس یلتسین همتای روسی او
ضربالاجل معاهدهی استارت 2 را تا 2007 تمدید کردند و قرار گذاشتند، پس از
آن مذاکرات خود را برای تقلیل هر چه بیشتر سلاحهای استراتژیک در قالب
معاهدهی استارت 3 ادامه دهند. بر اساس معاهدهی استارت 2 قرار بر این بود
که تعداد کلاهکهای هسته ای که باقی خواهند ماند، به 3000 تا 3500 کلاهک
هسته ای برسد. با توجه به عدم تصویب استارت 2 توسط دومای روسیه و نامرتبط
شدن مواد آن با شرایط زمان و منافع آمریکا کم کم این معاهده کنار گذاشته
شد.
اما بالاخره معاهدات استارت 1 و 2 رسما به وسیلهی معاهدهی
تقلیل سلاحهای تهاجمی استراتژیک (Strategic Offensive Reductions Treaty -
SORT) در 24 می 2002 کنار گذاشته شدند. مذاکرات اولیهی این معاهده در
نوامبر 2001 بین جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین همتای
روسی او انجام شد. بر اساس معاهدهی SORT که به معاهدهی مسکو معروف است،
قرار است به میزان 1700 تا 2200 کلاهک هسته ای دو طرف تا سال 2012 منهدم
شوند، یعنی حدود دو سوم سلاحهای اتمی موجود در هر یک از این دو کشور.
با
این حال، مفاد این معاهده نیز به شکل کامل اجرایی نشد تا آن که در سال
2010 رئیسجمهور آمریکا و همتای روسی وی در پراگ پایتخت جمهوری چک با هم
دیدار کرده و یک پیمان برای کاهش زرادخانههای هستهای خود امضا کردند.
آمریکا و روسیه تحت این قرارداد جدید، اجازه دارند حداکثر ۱۵۵۰ کلاهک را
مستقر کنند؛ حدود ۳۰ درصد کمتر از محدودیت اعمال شده در سال ۲۰۰۲. این
معاهده به پیمان استارت نو یا New Start معروف شد.
آنچه مشخص است،
اینکه تلاش های هر دو کشور در راستای کاهش تعداد کلاهک های هسته ای و محدود
کردن زرادخانه اتمی تلاشی با سابقه است که بخشی از استراتژی های کنترل
تسلیحات و معاهدات مربوط به آن میباشد. مساله ای که بعد از جنگ سرد به شکل
جدی دنبال شده و با پیگیری قوی به نتایجی نیز رسیده است.
اما اکنون
دونالد ترامپ در پی آن است که با استفاده از مسأله کنترل تسلیحات هسته ای ـ
که از مدتها پیش در جریان بوده است ـ پیشنهاد فوق العاده ای را در برابر
ولادیمیر پوتین قرار دهد. پیشنهادی که به نظر، پوتین نمی تواند آن را رد
کند! به عبارت دیگر، ترامپ دُر غلطان برداشته شدن تحریم ها را در قبال
مسأله کنترل تسلیحات که هم روسیه و هم آمریکا در کلان استراتژی خود نگاهی
جدی به آن دارند، به پوتین پیشنهاد کرده و می توان به خوبی درک کرد که رئیس
جمهور جدید آمریکا، ناشیانه سعی کرده با مهم جلوه دادن موضوع رقابت
تسلیحاتی در بعد هسته ای ـ که خود چندی پیش ظاهرا به دنبال آن بوده است ـ
این گونه نشان دهد که تحریم های روسیه در قبال، یک مسأله بزرگ و مهم
برداشته می شود!
این
تحریم ها که در پی تجاوزهای روسیه به اوکراین و اشغال کریمه وضع شده برای
ناتو از اهمیت اساسی برخوردار است، زیرا ضمن نامشروع کردن این تجاوزات،
قدرت ناتو و اتحادیه اروپا برای ایجاد ساز و کارهای امنیتی غیر نظامی در
برابر روسیه را افزایش می دهد. اما اکنون معامله ترامپ با روسیه را شاید
بتوان اولین خنجر جدی ترامپ در پشت ناتو قلمداد کرد.
جالب آنکه در
همین مصاحبه با نشریه انگلیسی تایمز لندن، ترامپ به ناتو نیز اشاراتی کرده و
گفته است: ناتو سازمانی «کهنه» و پا به سن گذاشته است که فقط چند عضو آن
هزینه ای را که موظف به پرداختش هستند، به شکل معقول و به اندازۀ کافی می
پردازند ولی بسیاری از اعضا سهم خود را نمی پردازند». این سخنان به خوبی
دیگاه های ترامپ در برخورد با ناتو را نشان می دهد و به همان اندازه بیان
می کند که برداشته شدن تحریم ها از روی روسیه و تبعات آن برای ناتو در نظر
ترامپ تا چه حد مهم است!